Het begrip 'algemene bekendheid' in het kwekersrecht 

Een van de voorwaarden voor een geldig kwekersrecht is dat op aanvraagdatum het kandidaatras duidelijk te onderscheiden is van alle andere rassen waarvan het bestaan algemeen bekend is. Voor wat onder algemene bekendheid van een ras verstaan moet worden, geeft kwekersrechtwetgeving (internationaal, Europees en nationaal) twee voorbeelden: (i) het bestaan van kwekersrechtelijke bescherming, dan wel (ii) opneming van een ras in een officieel rassenregister. De UPOV Leidraad (‘Technical Guideline’) TG/1/3 noemt aanvullende feiten en omstandigheden die algemene bekendheid kunnen meebrengen: (iii) commerciële verhandeling van teeltmateriaal of oogstmateriaal van een ras, of de publicatie van een gedetailleerde beschrijving, (iv) het beschikbaar zijn van levend materiaal van het ras in voor het publiek toegankelijke plantencollecties.

In een uitspraak van 3 oktober 2023 heeft het Hof Den Haag uitgebreid stilgestaan bij het begrip 'algemene bekendheid' binnen het kwekersrecht. In het kort oordeelde het Hof dat het tulpenras Strong Energy een algemeen bekend ras was op 13 juni 2013, toen HBM een aanvraag voor verlening van een kwekersrecht indiende voor Strong Strike. Voor het aannemen van algemene bekendheid was volgens de rechtbank en het Hof niet doorslaggevend dat het ras Strong Energy was ingeschreven in het KAVB-register wat vooralsnog geen status van ‘officieel rassenregister’ kent. Andere factoren hebben tot algemene bekendheid geleid, namelijk:

• Publicatie van het ras in een vakblad,
• Openbare zichtbaarheid op keuringsdagen,
• Opneming in KAVB-referentiecollectie,
• Ruim ledenbestand van KAVB,
• Online raadpleegbaarheid van het KAVB-register,
• Opneming in Plantscope-databank (ander register),
• Openbare toegankelijkheid van KAVB-proeftuin.

Verder vonden de rechtbank en het Hof het ook niet beslissend dat voor algemene bekendheid sprake moet zijn van daadwerkelijke kennisneming van het oudere ras Strong Energy, maar slechts de mogelijkheid ertoe. Het gaat dus om de mate van waarschijnlijkheid dat een ras bekendheid geniet. Ook hoeft het ras niet overal ter wereld bekend te zijn, maar daar in de wereld waar dit relevant is. Hiermee komt het begrip dicht in de buurt van ‘publicatie’ in het modellenrecht, waarbij relevant is dat het model ter kennis kon zijn gekomen van ingewijden in de betrokken sector.

Vernietiging van kwekersrechten ex tunc of ex nunc?

Een tweede vraag die het Hof beantwoordde is of de nietigverklaring van een kwekersrecht terugwerkende kracht moet hebben tot de datum waarop het recht oorspronkelijk werd verleend (ex tunc). Volgens artikelen 75 lid 4 en 77 lid 2 van de Zaaidzaad en Plantgoedwet 2005 (ZPW 2005) is dit niet het geval en zou het kwekersrecht moeten worden vernietigd tot aan het moment van de dagtekening van de vordering tot vernietiging (ex nunc). Het Hof oordeelde echter dat deze nationale wetgeving in strijd is met artikel 21 van het UPOV-verdrag die geen ruimte laat voor een besluit tot vernietiging van een kwekersrecht zonder terugwerkende kracht. Een reprimande voor de nationale wetgever die deze bepaling uit het UPOV-verdrag dus onjuist heeft geïmplementeerd.